Luchtwegaandoeningen

Bij paarden en pony’s is nogal eens sprake van hoesten, we spreken dan van problemen met de luchtwegen. Deze problemen kunnen zich bevinden in de voorste luchtwegen (neus, strottehoofd, luchtpijp) of in de longen zelf. Soms is het een combinatie van beide. Mogelijke oorzaken kunnen zijn:

• Anatomische afwijkingen in de voorste luchtwegen (cornage)
• Bacteriële infectie (droes, longontsteking)
• Virussen (influenza, rhinopneumonie)
• Stof (denk aan minder goede kwaliteit hooi, stro etc.)
• Een combinatie van bovengenoemde oorzaken

Een gezond paard hoest niet en heeft in rust een ademhalingsfrequentie van acht tot veertien keer per minuut en geen neusuitvloeiing, behalve eventueel wat waterig vocht. De lichaamstemperatuur mag niet hoger dan 38,2º Celcius zijn. Een paard met luchtwegproblemen kan gaan hoesten, sneller dan normaal gaan ademen, pompende bewegingen met borst en buik maken en/of een witte tot groene uitvloeiing uit de neus hebben. Daarbij kan ook het uithoudingsvermogen verminderd zijn. De lichaamstemperatuur kan verhoogd zijn.

Chronische bronchitis en astma

Veruit de belangrijkste klacht met betrekking tot de luchtwegen bij paarden in Nederland is chronisch hoesten ten gevolge van chronische bronchitis of astma. Deze aandoeningen worden gekenmerkt door een ontstekingsreactie in de luchtwegen waardoor zich slijm vormt in de luchtpijp en de bronchiën. Hierdoor kan het paard gaan hoesten en door het slijm in de longen wordt het uithoudingsvermogen verminderd. Bij astma is er een ontsteking van de luchtwegen door overgevoeligheid voor stof uit hooi of stro. Hierin komen nogal eens schimmels en bacteriën voor, die allergieën kunnen veroorzaken. Veel paarden blijken zo’n allergie te hebben. Naast de luchtwegontsteking ontstaat er ook een vernauwing van de kleinere luchtwegen. Chronische bronchitis kan het gevolg zijn van een ‘normale’ luchtweginfectie, veroorzaakt door een virus(bijvoorbeeld influenza) of een bacterie. Doordat er bij bronchitis, net als bij astma veel slijm wordt gevormd en dit slijm de luchtwegen irriteert, houdt de ontstekingsreactie zichzelf in stand. Een ontsteking die langer dan enkele weken duurt, wordt chronisch genoemd.

Emfyseem

Een paard dat lijdt aan een chronische bronchitis en dus een overmaat aan slijm in de longen heeft, moet meer moeite doen om voldoende lucht in de longen te krijgen. Met elke inademing zal het paard er nog wel in slagen voldoende lucht in de longblaasjes te zuigen, (met zichtbare, zware ademhalingsbewegingen) maar bij de uitademing, die normaal gesproken zonder extra inspanning plaatsvindt, gaat er iets mis. Doordat de uitgang van de longblaasjes door slijm geblokkeerd is, wordt er bij elke inademing meer lucht in de longblaasjes geperst, dan er met de uitademing uit kan stromen. Hierdoor raken de longblaasjes overvuld en kunnen ze uiteindelijk knappen. Als er veel longblaasjes stuk zijn, wordt de functie van de longen aanzienlijk minder. Kapotte longblaasjes herstellen nooit meer. Bij een long waarin al meerdere longblaasjes zijn geknapt spreken we van longemfyseem. Paarden die aan ernstig longemfyseem lijden, worden ‘dampig’ genoemd. Een dampig paard is te herkennen aan een slecht uithoudingsvermogen, heftig pompende ademhalingsbewegingen en vaak hoesten door geïrriteerde keel en luchtwegen. Op sommige momenten ontstaat er neusuitvloeiing, doordat de overmaat aan slijm uit de longen wordt afgevoerd via de neus.

Ziek paard

Als een paard koorts heeft, neusuitvloeiing vertoont en ‘nergens meer zin in heeft’, is het belangrijk de dierenarts te laten beoordelen wat de ernst van de ziekte is en welke therapie ingesteld moet worden. Als uw paard ‘slechts’ enkele malen hoest, maar verder geen ernstige ziekteverschijnselen vertoont, is het ook verstandig uw dierenarts te raadplegen. Dit hoesten kan namelijk al een teken zijn van een chronische luchtwegaandoening. Hoesten is immers altijd een reactie op irritatie van de luchtwegen. Lichte arbeid kan meestal geen kwaad, hierdoor wordt het slijm in de longen los gemaakt. Een paard met koorts heeft natuurlijk volledige rust nodig. In sommige gevallen is een kuur met bepaalde medicijnen voldoende om het probleem op te lossen. In andere gevallen kan uitgebreider onderzoek nodig zijn om de oorzaak van de luchtwegaandoening vast te stellen en om na te gaan in hoeverre de longen eventueel al zijn aangetast.

Naast het geven van medicijnen kunt u zelf ook vaak veel verbeteren aan de omstandigheden waaronder het paard gehouden wordt. Stof is een algemene oorzaak van luchtwegproblemen. Er zijn verschillende maatregelen die u kunt treffen om de hoeveelheid stof in de omgeving van uw paard te verminderen:

• Hooi goed nat maken of liever voordroog/kuil voeren.
• Opstallen in een buitenbox (bovendeur open) en zoveel mogelijk weidegang met frisse lucht geven.
• Geen stro gebruiken als bodembedekker, maar overgaan op houtkrullen of vlasvezels.
• Zorgen voor een zeer goede ventilatie in de stal en de stal vaak uitmesten om ammoniakdampen te voorkomen.
• Tocht dient te allen tijde vermeden te worden. Dit geldt in nog belangrijkere mate voor natte, bezwete paarden, die in een tochtstroom vatbaarder zijn voor infecties.
• Regelmatig (eventueel twee keer per jaar) inenten tegen influenza en rhinopneumonie. Ook andere paarden op stal dienen te worden gevaccineerd. Hierdoor wordt de infectiedruk verlaagd.

Hoest uw paard elke keer bij het aandraven? Of kucht hij wanneer u hem uit zijn stal haalt? Behandel dan de luchtwegen, zo voorkomt u dat het probleem langzaam erger wordt!